Тояттау өнері 2021 жылғы 27 қараша мен 2022 жылғы 16 қаңтар аралығы Алматы, Қазақстан Glyph креативті шешімдер агенттігі арт-кеңесші және куратор Оля Веселовамен (Art & Creative Solutins) бірлесіп «Тояттау өнері» жобасын ұсынды. Бұл кеңестік суретші Сергей Калмыковтың экспозициясы және Аружан Жұмабек, Әсел Нүсіпқожанова мен Suinbike сияқты қазақстандық жас суретшілер мен дизайнерлердің жұмыстарынан тұратын заманауи өнер туындыларынан тұратын көрме. Жобаның көрме алаңы ретінде abr-дың танымал мейрамханалары таңдалды: «Афиша», «RAW», «Cafeteria», және «Americano Bar». Жобаның бас серіктесі – премиум санатты жылжымайтын мүлік нарығында 40-тан астам жобаны жүзеге асырған Nef халықаралық даму компаниясы. Қазіргі уақытта қала мәдениеті гастрономиямен тығыз байланысты және тамақтану бәріміз үшін күнделікті өмірдің ажырамас бөлігіне айналған. Тамақтану мәдениеті біздің нені ішіп-жейтініміз ғана емес, қай жерде ауқаттанатынымызды да анықтайды. Мейрамханалардың ерекше атмосферасы тұтыну сапасын қалыптастырады. Бұл жобада біз тояттану сезіміне баса назар аудардық. Бұл сезім тек өмірлік қажеттіліктерді қанағаттандыруды ғана білдірмесе керек. Біз жобаны тамашалауға келген әр қонаққа мағынаға, идея мен символдарға толы тағамнан ләззат алуға мүмкіндік береміз. Арнайы таңдалған өнер туындылары жоба тұжырымдамасын қуаттап, әр мейрамхананың атмосферасын арттыра түседі. Олар тек материалдық тұрғыдағы тоюды білдірмейді, сонымен қатар адам жанының «тоят табуына» ықпал етеді. |
Афиша мейрамханасы
2021 жылы қазақстандық атақты суретші Сергей Калмыковтың 130 жылдық мерейтойы атап өтілді. Суретші Алматы өнерін дәріптеуші һәм қала өмірінің дамуында үлкен рөл атқарған тұлға болатын. Оның Қабанбай батыр көшесімен (бұрынғы Калинин көшесі) Абай атындағы опера және балет театрына дейінгі жолы қалалық көрнекі жеріне айналды. Дәл осы жерде ерекше костюмдерді тігіп, киетін Калмыков көп жыл бойы жұмыс істеген болатын. Ал қазір сол жолда орналасқан «Афиша» мейрамханасы Алматы қаласының танымал орны ғана емес, суретші рухын көрсететін жер сияқты.
Қалмақовтың шығармалары фантасмагорияға толы: таныс заттар мен сюжеттер ерекше мағына мен мәнге ие. Суретші өзін «Жер мен Галактиканың 1 дәрежелі данышпаны» деп атап, бүкіл әлемде адамды ерекше әспеттейді. Автор жазбаларының бірінде өзін былай сипаттайды: «Сергей Калмыков! Суретші-философ, өнертапқыш суретші, фантаст, көптеген кітап пен күнделіктің, өмірбаяндардың, жолданбаған хаттардың, арнаулардың, афоризмдердің, сарказмдар мен лирикалардың авторы!». Шынында да Калмыков әлемі тек бейнелеу өнерімен шектелмейді, сонымен қатар автор көптеген әдеби мұра мен күнделіктер қалдырған.
Мейрамхананы безендіруге Сергей Калмыковтың жеке коллекциясындағы графика қолданылды, ал кіреберіс пен интерьер декорациясы кеңес суретшісінің шығармашылығына еліктеп әрленді. Декорацияларды дайындау барысында Сергей Калмыковтың «Балет дайындық залы, 1941» атты әйгілі картинасы негізге алынды.
Қалмақовтың шығармалары фантасмагорияға толы: таныс заттар мен сюжеттер ерекше мағына мен мәнге ие. Суретші өзін «Жер мен Галактиканың 1 дәрежелі данышпаны» деп атап, бүкіл әлемде адамды ерекше әспеттейді. Автор жазбаларының бірінде өзін былай сипаттайды: «Сергей Калмыков! Суретші-философ, өнертапқыш суретші, фантаст, көптеген кітап пен күнделіктің, өмірбаяндардың, жолданбаған хаттардың, арнаулардың, афоризмдердің, сарказмдар мен лирикалардың авторы!». Шынында да Калмыков әлемі тек бейнелеу өнерімен шектелмейді, сонымен қатар автор көптеген әдеби мұра мен күнделіктер қалдырған.
Мейрамхананы безендіруге Сергей Калмыковтың жеке коллекциясындағы графика қолданылды, ал кіреберіс пен интерьер декорациясы кеңес суретшісінің шығармашылығына еліктеп әрленді. Декорацияларды дайындау барысында Сергей Калмыковтың «Балет дайындық залы, 1941» атты әйгілі картинасы негізге алынды.
RAW мейрамханасы
Тамақ тәнімізге ауадай қажет және физикалық күйімізге тікелей әсер етеді. Қазақстандық жас суретші Аружан Жұмабек адам денесін зерттейді. Өз жұмыстарында адам тәнін бөлшектеу арқылы Аружан дене мен сезім арасындағы байланысты тексереді: қабылдау мен сезіну арасындағы шек қайда? Біздің түсінігімізді тудыратын және оған әсер ететін не? Автор шығармаларындағы монохромды графика мен қызыл түсті сызықтар үйлесімі ерекше шиеленіс тудырып, көрермеy жанын сезімге толтырады. Аружанның көркемдік тілінен жапон мәдениетінің әсерін, ұсақ бөлшектерге мән беруді және минимализм эстетикасын байқауға болады. RAW мейрамханасы жапондық дәстүрді ұстана отырып, изакая бар тұжырымдамасын қайталайды. Ұстамды дизайн ішкі шиеленіс пен тереңдікті көрсетеді. Жапон мәдениетіне тән мұндай бейнелерді Аружанның көркемдік тілінен де байқауға болады.
Cafeteria
Физикалық заттар дизайны тек форма мен функционалдық туралы емес, сонымен қатар оның иесінің болашағы жайлы түсінік береді. Дизайнер Әсел Нүсіпқожанованы «жаны қазақ» заттардың авторы ретінде танимыз. Ол қазақтың дәстүрлі техникасы мен символдарын зерттеп, кейін оларды заманауи заттармен ұштастырады. Көрмеде ұсынылған кескіндеме мен графика сериясында Әсел өзінің авторлық киімдерін киген әйелдердің келбетін суреттейді. Бұл жұмысы арқылы суретші бізге әйел мен әйелдің қарым-қатынасы жайлы баяндайды. Мұнда сіз анасы мен қызының, апалы-сіңілілер мен құрбылардың бейнесін байқай аласыз. Ашық, жарқын, жылы бейнелер, дәстүрлі ою-өрнектер біздің жанымызды жылытып, ерекше сезімге толтырады. Жайдары, жеңіл көңіл-күйді круассан мен кофенің иісі аңқыған Cafeteria кофеханасының атмосферасы қуаттай түседі.
Americano Bar
Жұмбақ және тыйым салынған нәрсе баурайды әрі қорқытады. Бағзы мен болашақтың арасында тұрып, өткеннің тәжірибесіне сүйеніп, болашақты болжауға тырысамыз. Тарихтағы нүктелер белгілі бір салдарға жетелейтін түйін іспеттес. Десе де біз өмірді осы сәтте сүріп жатырмыз.
Концептуал суретші Suinbike кеңістіктегі инсталляциясы арқылы бізді утопиялық теориялар мен заманақыр контексіне сүңгітеді. Өтірік ашылғаннан кейінгі зардапты суреттейтін америкалық жаргон (When the Shit Hits the Fan) адамзаттың ақырына дайындық қозғалысының атауына айналды. Десе де суретші біздің үрейлі сәтті күтіп қана отырғанымызды қаламайды. Ол бізге ой салып, осы сәтте қандай да бір амалдар жасауға шақырады. Атмосфералық speak-easy «Americano Bar» ащы сусыннан ұрыттап, осы сәтте өзіңіз жайлы ойға шомуға таптырмас орын.
Концептуал суретші Suinbike кеңістіктегі инсталляциясы арқылы бізді утопиялық теориялар мен заманақыр контексіне сүңгітеді. Өтірік ашылғаннан кейінгі зардапты суреттейтін америкалық жаргон (When the Shit Hits the Fan) адамзаттың ақырына дайындық қозғалысының атауына айналды. Десе де суретші біздің үрейлі сәтті күтіп қана отырғанымызды қаламайды. Ол бізге ой салып, осы сәтте қандай да бір амалдар жасауға шақырады. Атмосфералық speak-easy «Americano Bar» ащы сусыннан ұрыттап, осы сәтте өзіңіз жайлы ойға шомуға таптырмас орын.
Әлия Сандыбаева
2023 Art and Creative Solutions. Барлық құқық қорғалған.